Thiết Kế Hệ Thống Tưới Tiêu Trong Canh Tác Vườn Rừng

Trong thiết kế nông trại canh tác theo phương pháp nông nghiệp bền vững vườn rừng, hệ thống tưới tiêu được tập trung và chú trọng rất lớn, bởi đây là yếu tố sống còn của tất cả cây cối trong farm.

Khác hoàn toàn với hệ thống dẫn nước thông thường, người ta chỉ dẫn nước từ nguồn đến nơi cần tưới có nhiều điều bất lợi và không tận dụng triệt để được nguồn nước tưới tiêu cũng như sự phát triển của cây trồng.

Vai Trò Và Ý Nghĩa Của Hệ Thống Tưới Tiêu

Tất nhiên, đầu tiên đúng như tên gọi của nó, vai trò hệ thống tưới tiêu quan trọng đầu tiên là để tưới nước vào mùa khô cạn và tiêu nước giảm tối đa ngập úng cho cây cối vào mùa mưa lũ

• Xử lý cũng như nâng cao chất lượng nước phục vụ cho việc tưới tiêu cây trồng trong farm vào mùa hè khô cạn.

• Giảm thiểu tối đa việc ngập úng và thất thoát hữu cơ trong mùa mưa bão ngập lụt

• Tạo ra hệ sinh thái tuần hoàn xung quanh hệ thống nước

• Lọc nước giúp loại bỏ các chất độc hại, tồn dư có trong nước thông qua hệ thống mương dẫn và ao trữ nước.

• Tăng khả năng phát triển bộ rễ của cây trồng trên các luống chính.

• Tạo môi trường thuận lợi cho các vi sinh vật phát triển.

• Bổ sung lượng mùn, hữu cơ vào trong nước.

Thiết Kế Hệ Thống Tưới Nước Tiêu Nước :

Tùy vào diện tích, địa lý, thời tiết thổ nhưỡng cũng như chủ đích của mỗi chủ farm sẽ có hệ thống tưới tiêu nước như thế nào.

Có những địa hình đất và như thời tiết cũng không có hệ thống này hoặc thiết kế rất khác biệt.

Tại Rơm Vàng Farm, với thời tiết của Quảng Nam, khí hậu có 2 mùa rất nắng hạn và mùa mưa lớn kèm lũ, cũng như vị trí farm có khả năng bị ngập, bị ứ đọng nước rất cao cho nên chúng tôi thiết kế hệ thống tưới và tiêu nước gồm 4 phần: Nguồn nước, bẫy nước dinh dưỡng swale, hệ thống mương lớn trữ nước và ao.

Nguồn nước

Tùy theo địa hình địa lí khu vực canh tác mà chúng ta có những nguồn nước khác nhau để phục vụ cho hệ thống tưới tiêu. Nhìn hung, nguồn nước phục vụ cho nông trại nên bao gồm hai loại: Chủ động và bị động.

• Nguồn nước chủ động: là các nguồn nước mình có thể kiểm soát được như bơm nước từ giếng, kênh rạch, sông suối tự nhiên bao quanh farm.
• Nguồn nước bị động: là các nguồn nước tự nhiên như mưa, lũ lụt mà mình không kiểm soát được.

Bẫy nước dinh dưỡng ( Swale )

Bẫy nước dinh dưỡng là hệ thống các đường mương chạy dọc các luống cây chính có chức năng hơn cả việc dẫn nước, với độ sâu và bề rộng tùy theo diện tích cũng như việc bố trí cây trồng của mỗi người mà sẽ có kích thước hợp lý.

Tại Rơm vàng farm với diện tích rộng 3.5ha và bề rộng mỗi luống cây từ 5-10m thì kích thước mương dẫn là sâu 0.5 m và rộng 0.5m. Bẫy nước được đào sâu nên lượng nước sẽ ngấm sâu hơn, sẽ kích thích phát triển bộ rễ của các cây ăn quả dọc luống chín ăn sâu hơn, không giống như việc tưới cây trên bề mặt ở hệ thống tưới tiêu thông thường. Từ đó cũng giúp duy trì được mạch nước ngầm trong đất được ổn định.

Điều đặc biệt, tại Rơm Vàng chúng tôi lựa chọn trồng thêm cỏ voi dọc bẫy nước nhằm giúp cho tốc độ của dòng chạy được êm ả hơn, tránh được việc sạt lở, xói mòi cũng như rửa trôi lượng mùn ở mương dẫn.

Tác dụng của việc trồng cỏ voi dọc mương

Theo quan sát của chúng tôi, việc trồng cỏ voi dọc mương giúp cũng giảm lượng nước bốc hơi, nghĩa là giúp giữ nước duy trì trong hệ thống nước lâu hơn .Với bộ rễ phát triển nhanh , mạnh giúp cho tầng đất xung quanh mương nước được thông thoáng, giúp cho các hoạt động vi sinh vật trong đất phát triển, đặc biệt là trong điều kiện ẩm ướt. Khi các tán cây chính phủ rộng thì cỏ voi vẫn thích nghi được dưới điều kiện bóng râm, khác với các loại cỏ như vetiver hay cỏ tranh cần nhiều ánh sáng.

Cỏ voi có thể đạt chiều cao từ 2-3m nên vào mùa mưa bão, đặc biệt là khu miền Trung thì sẽ rất tốt cho việc cắt gió, giảm thiểu sự đổ ngã cây trồng trong farm khi có mưa bão lớn.
Nhiều bạn hỏi cỏ voi sẽ ăn dinh dưỡng của các cây xung quanh thì có ảnh hưởng gì không? Tất nhiên là có, tuy nhiên với việc là cây sinh khối tiên phong nên việc cắt tỉa liên tục theo phương pháp vườn rừng sẽ trả lại lượng hữu cơ đáng kể cho đất nên là sẽ tăng thêm độ tơi xốp trong đất lên rất nhiều.

Cỏ voi cũng là nguồn thức ăn tốt cho hoạt động chăn nuôi như trâu bò, cá, gà vịt.
Cuối bẫy nước dinh dưỡng, nước sẽ được dẫn ra một hệ thống mương lớn bao quanh hàng rào sinh thái và sau đó thông với ao cá.

Tại đây, một lần nữa bạn sẽ thấy tính ưu việt rất lớn của phương pháp canh tác nông nghiệp bền vững vườn rừng vô cùng lợi hại khi so sánh với các phương pháp canh tác khác. Hệ thống tưới tiêu bình thường dẫn nước bằng ống nhựa PVC hay các con đường bằng bê tông gạch đá. Vừa tốn kém chi phí đầu tư ban đầu cao lại vừa ô nhiễm môi trường và sau này còn tốn cả công sức và chi phí bảo trì bảo dưỡng thay thế.

Hệ thống mương lớn.

Như đã đề cập ở hệ thống hàng rào sinh thái, bạn có thể tìm hiểu về hàng rào sinh thái tại bài viết này. Mương lớn có thiết kế dọc theo bờ rào sinh thái, bao bọc hết cả farm.

Mương lớn là nơi kết nối, gom tất cả mọi nguồn nước từ farm đổ về, tạo nên một hồ nước mini thu nhỏ, là nơi trữ nước điều hòa cho khu vực canh tác ruộng lúa hữu cơ, chạy dọc và bao trọn ruộng lúa hữu cơ.

Tùy vào diện tích farm mà mương lớn có thiết kế sao cho hợp lý. Tuy nhiên mương lớn cần đảm bảo đủ lớn để có thể điều tiết được lượng nước cho ruộng lúa luôn ngập nước.

Ngoài những yếu tố sinh thái đáng yêu của mương lớn được đề cập trong bờ rào sinh thái. Chúng tôi bổ sung thêm 1 số chi tiết đối với thiết kế mương lớn trong vai trò tưới tiêu.

An toàn nghĩa là chưa an toàn. An toàn nghĩa là gấp đôi an toàn. Đối với hệ thống hàng rào sinh thái , mương lớn cách ly hóa chất thì mương lớn trong hệ thống tưới tiêu có vai trò lọc nước.

Chúng tôi lọc nước cho mương lớn bằng 1 hệ thủy sinh bao gồm các loại cây như bèo tây, hoa sen, hoa súng và nhiều loại cây khác.

Bèo tây ở đây được chúng tôi nhấn mạnh bởi khả năng hút vad tích lũy các loại kiêm loại nặng trong nước, ngoài ra bèo tây có khả năng phân giải, khử rất nhiều chất độc hại nếu có trong nước như phenol, xuanua.

Bèo tây, hoa sen , hoa súng nở cũng rất đẹp. Hoa sen thơm ngát, giúp cho việc đồng áng trở nên lãng mạn, nên thơ, giảm mệt nhọc.

Ao

Chúng tôi thường hay nói vui với nhau “giữ nước là nhiệm vụ của nông dân”

Ao là nơi cuối cùng nước được dẫn tới. Tùy vào diện tích của farm mà ao có diện tích bao nhiêu. Tỉ lệ tham khảo của ao đối với farm là

Trong ao chúng tôi có nuôi nhiều loại cá. Ao được kết nối với hệ thống mương lớn bằng một cống nhỏ, đảm bảo nước bên ngoài và bên trong được thông nhau nhưng cá trong hồ không bơi ra ngoài được, Ao là nguồn nước dự trữ cho việc tưới tiêu vào mùa khô hạn nhất. nước Ao có chứa phân cá và thủ sinh, vi sinh vật nên rất tốt cho rau, hoa màu. Đây là nguồn nước chính cho việc tưới tiêu vì đảm bảo được nhiều yếu tố, nước sạch và giàu dinh dưỡng.

Kết luận :

Hệ thống tưới tiêu là một vòng tuần hoàn khép kín, nói nôm na là một mô hình Aquaponics theo quy mô lớn. Nước được xử lý bằng hệ thống mương dẫn và hệ thống thủy sinh ở mương lớn và hồ cá, sau đó quay trở lại tưới tiêu cho cây trồng.

Sau 1 năm hệ cây trồng trên farm phát triển tốt hơn rất nhiều vào mùa hè, cũng như không bị chết do ngập úng nước lụt vào mùa mưa. Đồng thời bảng kiểm định chất lượng nước và chất lượng đất ở Rơm Vàng Farm thì mọi thông số hóa chất là gần như không có, các chỉ số về đất sạch đúng như mong đợi.

Điều này chứng tỏ hệ thống nước đã hoạt động cực kì hiệu quả hơn nhiều so với các hệ thống tưới tiêu bình thường khác.

Hi vọng với bài viết nhỏ này chúng tôi có thể cho các bạn 1 cái nhìn tổng quan về hệ thống tưới tiêu nước trong thiết kế vườn rừng nông nghiệp bền vững