Các Loại Xà Bông Trên Thị Trường – Phân Biệt Với Xà Bông Tự Nhiên

Gần đây, xà bông tự nhiên được nhiều người quan tâm bởi sự lành tính, thân thiện môi trường và hiệu quả dưỡng da tự nhiên. Chính vì vậy, nhiều sản phẩm xà bông trên thị trường dễ dàng gắn mác “tự nhiên” trong khi người tiêu dùng còn chưa rõ sự khác biệt giữa các loại xà bông.

Noom sẽ gửi đến bạn kiến thức về các loại xà bông gồm xà bông công nghiệp, xà bông handmade (làm từ phôi có sẵn) và xà bông tự nhiên.

 

Xà Bông Công Nghiệp

Thành phần

Xà bông công nghiệp được tạo ra từ các thành phần có gốc dầu mỏ, phổ biến gồm: sodium lauroyl, sodium palmmitate, sodium isethionate, sodium stearate, sodium palm kernelate, sodium chloride, sodium lauryl sulfate, methylchloroisothiazolinone, titanium dioxide.

Ngoài ra, bạn sẽ dễ thấy các thành phần khác như Propylene Glycol, Phenoxyethanol staric acid, lauric acid, cocamidopopyl, betaine, tetrasodium EDTA, tetrasodium etidronate, mineral oil, DEA, Phthalate Isopropyl alcoh MEA nước, Triclosan, hương liệu, màu…

Tác hại của xà bông công nghiệp

Đối với sức khỏe con người

Những hóa chất được liệt kê dưới đây có khả năng gây dị ứng, rát ngứa và khô rát da, viêm da, mẩn đỏ dễ ăn nắng, nám da, thậm chí gây ung thư da.

+ Parabens/ Paraben: có thể làm rối loạn sự cân bằng nội tiết tố, viêm biểu bì da, có khả năng gây ung thư vú, các triệu chứng của sự mãn kinh và cả chứng loãng xương hay giảm khả năng sinh sản ở nam.

+ Mineral oil: có thể khiến da giảm khả năng đào thải độc tố, có thể làm giảm chức năng phổi, gây nên một số dạng viêm phổi.

+ Propylene Glycol (PG)/ Butylene Glycol/ Ethylene Glycol: có thể làm suy giảm chức năng của các protein cấu trúc trong cơ thể.

+ Sodium Laurel Sulfate (SLS): có thể phá vỡ độ ẩm của da, gây khô da, lão hóa sớm và kích ứng da. Nó có thể dễ dàng thâm nhập vào bề mặt da và kết hợp với hóa chất khác để trở thành nitrosamine, một chất gây ung thư.

+ Propylene Glycol (PG)/ Butylene Glycol: có thể gây kích ứng, làm da trở nên khô và bị lão hoá nhanh hơn.

+ DEA (Diethanolamine)/ MEA (Monoethanolamine)/ TEA (Triethanolamine): có thể gây kích ứng mạnh ở da, mắt và các bệnh về viêm da tiếp xúc. Nếu sử dụng thường xuyên sẽ làm tăng khả năng ung thư gan và thận. DEA đặc biệt nguy hiểm với phụ nữ mang thai.

+ Phenoxyethanol: có thể gây nôn mửa và tiêu chảy ở trẻ nhỏ cũng như ảnh hưởng xấu đến hệ thần kinh.

+ Triclosan: bị EPA (Cục Bảo vệ Môi sinh Hoa Kỳ) xếp vào loại thuốc diệt côn trùng, có thể gây ung thư ở người.

+ Phthalates (DEHP, DBP, BBP, DINP, DIDP, DNOP): có thể tác động xấu đến gan/thận, dị tật thai nhi, làm giảm tinh trùng ở nam giới và gây phát triển ngực sớm ở nữ giới;

+ Quaternium -15: có thể tạo ra formaldehyde, một chất gây ung thư ở người, có thể gây viêm da nếu da nhạy cảm.

+ Fragrance: có thể gây ra khuyết tật và chậm phát triển, ảnh hưởng đến cả sức khỏe sinh sản, có thể gây kích ứng da, lão hoá da.

+ Isopropyl alcoh: gây khô và lão hóa da, làm tăng các vết thâm và vết nhăn trên da.

Đối với môi trường

Các hóa chất trong xà phòng công nghiệp này kém phân hủy, hoặc không phân hủy trong nước, trong đất, gây ô nhiễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước. Ngoài ra, các chất tạo bọt chất hoạt động bề mặt này có thể gây tắc ngẽn đường ống của hệ thống thoát nước.

Xà Bông Handmade Làm Từ Phôi Có Sẵn

Trong bài này, xà bông handmade làm từ phôi có sẵn sẽ được gọi tắt là xà bông handmade, để phân biệt với xà bông tự nhiên mà mọi người vẫn hay lầm tưởng.

Thành phần xà bông handmade

Thành phần gồm phôi chiếm 95% và 5% màu, thảo mộc, tinh dầu.

Tỷ lệ các loại màu, thảo mộc, tinh dầu được thêm vào thường không quá 5%, nếu thêm nhiều phôi xà bông sẽ bị mềm nhão ra. 

Để cho bánh xà phòng cứng cáp, nhà sản xuất thường thêm tỉ lệ 5% các chất thảo mộc, tinh dầu, gia vị .

Chất lượng xà bông handmade làm từ phôi phụ thuộc hoàn toàn vào phôi, không phụ thuộc vào các thành phần phụ thảo mộc được đề cập tới vì tỉ lệ 5% quá thấp.

Các xà bông có mùi thơm từ tinh dầu thường giá khá cao và mùi thoảng nhẹ.

Các xà bông có mùi thơm lưu hương được lâu thường sử dụng hương thực phẩm.

Việc thêm các thành phần phụ sẽ làm đa dạng sản phẩm, thêm phần bắt mắt, tạo ra nhiều lựa chọn và tiếp cận được nhiều khách hàng.

Thành phần được nhấn mạnh và gây chú ý thường là thành phần phụ thêm vào phôi như cám gạo, dừa, nghệ, than hoạt tính, mướp đắng, gừng, tía tô, trà xanh. Tuy nhiên, thành phần chính vẫn là phôi. 

Phôi được sản xuất công nghiệp và nhập khẩu về Việt Nam. Và phôi xà bông mới chính là điều bạn cần cần nhắc tìm hiểu hơn là các thành phần phụ.

Phôi xà bông là gì

Nhiều người lầm tưởng rằng phôi xà bông là xà bông hoàn thiện của phản ứng naoh và chất béo. Điều này hoàn toàn là sai sự thật. Phôi xà bông thành phần chính là sáp (wax) để tạo nên độ đông đặc của phôi.

Phôi xà bông cũng được sản xuất công nghiệp đại trà và có chứa nhiều hóa chất độc hại không khác nhiều các sản phẩm công nghiệp. Cho nên xà phòng từ phôi cũng gần như “cùng một ruột” với các sản phẩm công nghiệp.

Xuất xứ các loại phôi xà bông trên thị trường

Tại Việt Nam, phôi xà bông được nhập khẩu. Chất lượng phôi vô cùng đa dạng và ở nhiều mức giá cũng như chất lượng, thường thành phần của phôi xà bông sẽ được nói sơ sài, thiếu thông tin cho người tiêu dùng.  Đôi khi, cả đơn vị điều chế xà bông cũng khó nắm bắt được chất lượng phôi xà bông của mình.

Lời khuyên là hãy chọn mua loại phôi tốt có xuất xứ, nhãn mác và thành phần cấu thành nên phôi. Không nên mua phôi cân theo kilogram bởi sẽ khó cho bạn kiểm soát được nguồn gốc của phôi. Bởi vì, đa số phôi xà bông tại Việt Nam chứa thành phần hóa chất công nghiệp và khó kiểm soát. Ví dụ, trên sàn TMDT Alibaba, phôi xà bông được rao bán từ 1.7usd – 2usd/1kg.

Thành phần phổ biến của phôi

Với các loại phôi phổ thông, thành phần phổ biến có thể kể đến như Sodium Palmitate, Palm Kernel Sodium Oleate,Glycerol, Propylene Glycol, Sorbitol, Sodium Cocoate, Gold foil powder, pharafin… 

Những loại phôi có chất lượng tốt hơn thường ít phổ biến vì giá thành cao, chưa kể đến chi phí nhập khẩu về Việt Nam. Thành phần như sau: dầu thực vật (hoặc động vật) tinh luyện, nước, naoh (xà phòng hóa), sáp đậu nành, sáp lúa mì, sáp ong, sáp pharafin, sorbitan oleate (chất chuyển dạng), chất bảo quản và 1 số thành phần phụ có tỷ lệ không đáng kể. 

Thành phần của phôi xà bông có thể nghe qua tự nhiên với người tiêu dùng, nhưng không tự nhiên trong quá trình sản xuất. Nguyên liệu đầu vào để làm ra phôi thường là nguyên liệu ô nhiễm hoặc thành phần phụ của nông nghiệp chế biến, chủ lực là từ quy trình tinh luyện dầu thực vật, một quy trình sản xuất thực phẩm độc hại. Xem tham khảo quy trình sản xuất dầu tinh luyện tại: https://noomfood.com/dau-tinh-luyen-la-gi/

Cách sản xuất xà bông phôi handmade

Phân biệt xà bông phôi handmade và xà bông tự nhiên là dựa vào quy trình sản xuất ra xà bông. Quy trình sản xuất chính là điều căn bản nòng cốt nhất để tạo ra sản phẩm.

Cách sản xuất cơ bản là đun nóng chảy phôi. Sau đó, có thể thêm tinh dầu, thêm màu, thêm các loại gia vị, thảo mộc khác vào và khuấy đều rồi đổ khuôn, đợi cho nguội lại rồi đông đặc lại là hoàn thành một mẻ xà bông.

Chính vì vậy, việc làm xà phòng handmade từ phôi khá giống với việc nấu rau câu đông sương, ngay cả trẻ con cũng có thể làm được khi có sự giám sát bởi người lớn. Thậm chí, xà bông phôi không cần làm, nếu bạn muốn sử dụng xà bông phôi thì mua phôi về xài trực tiếp luôn, không cần phải thêm thắt gì cho tốn công.

Với loại sản phẩm này, bạn không thể đun lỏng ra thành sữa tắm hay nước rửa chén hay nước giặt được. Bởi vì khi đun, nó ra dung dịch như sáp sệt. Trên thực tế, theo quy định ghi nhãn của FDA Mỹ thì sản phẩm nấu từ phôi không được phép ghi nhãn là “soap”.

Xà Bông Tự Nhiên

Có nhiều tranh cãi về tên gọi của xà bông tự nhiên vì quá trình sản xuất có sử dụng naoh. Tạm thời, chúng tôi vẫn gọi xà bông tự nhiên để phân biệt với xà bông handmade và xà bông công nghiệp. Ngoài ra, còn có loại xà bông thiên nhiên (xà bông không naoh) 

Như giải thích ở phần trước, phương pháp sản xuất xà bông là yếu tố quan trọng để cấu thành nên các loại sản phẩm khác nhau. Để chọn đúng loại xà bông phù hợp với nhu cầu, cùng noom tìm hiểu về cách làm xà bông cũng như các thành phần trong xà bông tự nhiên nhé.

Phương pháp sản xuất

Phương pháp sản xuất xà bông tự nhiên còn được gọi là phương pháp sản xuất lạnh – Cold process.

Xà bông tự nhiên làm từ phản ứng xà phòng hóa giữa chất béo và naoh hoặc koh. Sau phản ứng, kết tủa thu được là muối natri hoặc muối kali và gọi tên muối natri kali này là xà bông hay soap, savon. Theo quy định của FDA, đây cũng là sản phẩm được ghi nhãn là “soap”.

Phản ứng xà phòng hóa giữa chất béo và koh sẽ tạo ra xà bông dạng lỏng như sữa tắm, dầu gội đầu, nước rửa tay, sữa rửa mặt.

Trong phản ứng xà phòng hóa giữa chất béo và naoh, nếu lượng nước nhiều hơn sẽ tạo ra thành phẩm dạng lỏng như sữa tắm, dầu gội đầu, nước rửa tay.

Nếu không tính đến yếu tố kỹ thuật, chất lượng xà bông tự nhiên từ phản ứng xà phòng hóa cơ bản phụ thuộc vào 2 nguyên liệu chính gồm chất béo và naoh. 

Thành phần

1. Chất béo (Dầu động vật / Dầu thực vật tinh luyện / Dầu thực vật không-tinh-luyện). Chất béo chiếm tỉ lệ lớn trên 70%.

2. Naoh hoặc koh (lye)

3. Kỹ thuật sản xuất có còn tồn dư xút hay không sau khi kết tủa muối (sau phản ứng xà phòng hóa).

Phản ứng xà phòng hóa giữa chất béo và naoh sẽ tạo ra sản phẩm dạng rắn. Thành phần phụ khác rau củ, thảo mộc tinh dầu chiếm khoản 5%

Có nên sản xuất xà bông theo phương pháp xà phòng hóa tại nhà không?

Phản ứng xà phòng hóa giữa chất béo và dung dịch naoh là phản ứng tạo nhiệt, hơi bốc lên không được hít vào. Naoh hoặc koh là chất không thể tiếp xúc trực tiếp với da vì vậy xà bông làm theo cách này không nên làm tại nhà trừ một số kỹ thuật viên có tay nghề cao và quen thuộc với việc làm phản ứng xà phòng hóa.

Nếu làm phản ứng xà phòng hóa tại nhà, không nên để trẻ nhỏ ở gần. Phòng làm phản ứng xà phòng hóa phải riêng biệt, có đầy đủ đồ bảo hộ, găng tay, kính mắt bảo hộ và có quạt thông gió.

Nếu làm xà phòng hóa số lượng lớn không nên làm handmade mà phải làm bằng máy móc, thiết bị với quy trình chuẩn, cơ sở vật chất được Bộ Y Tế cấp phép. Kỹ thuật viên phụ trách sản xuất xà bông phải có chuyên môn cao để đảm bảo tính an toàn lao động cho nhân sự.

Xà bông không naoh 

Có 2 loại xà bông không naoh

Xà bông không naoh thực sự

Thành phần bao gồm nước tro cô đặc, dầu thực vật, sáp ong và 1 số loại hoa lá thảo dược khác. (noom hứa sẽ cố gắng làm thêm loại xà bông không xút này)

Xà bông không naoh trí trá

Thành phần bao gồm các chất tạo bọt tự nhiên nhưng được sản xuất công nghiệp, các chất hoạt động bề mặt “tự nhiên” như thế nào nhỉ, sáp đậu nành khó hiểu.

Thoạt nhìn không có naoh thật, nhưng nhìn kỹ thì có quá nhiều thành phần công nghiệp khác. Mặc dù được ghi là tự nhiên, chiết xuất từ thực vật, nhưng trải qua quá trình công nghiệp, tính “tự nhiên” đã mất hoàn toàn. Đó là chưa kể mặt trái của chất tạo bọt, chất hoạt động bề mặt có dễ phân hủy, dễ tan trong nước hay không?

Cách phân biệt xà bông làm từ phôi/wax và xà bông tự nhiên

Ngâm vào nước

Về cảm quan nhìn bằng hình ảnh hay cầm trên tay khó phân biệt nếu không chuyên.

Tuy nhiên, có 1 cách cực đơn giản để phân biệt 2 loại sản phẩm này. Bạn hãy thử cắt nhỏ và ngâm chúng vào trong nước.

Sản phẩm làm từ phôi hoặc từ sáp đều ra dạng sền sệt không tan. Còn xà bông tự nhiên loại làm từ phản ứng xà phòng hóa khi thêm nước vào sẽ hóa lỏng ra như sữa tắm, nước rửa tay, như dầu gội đầu, rất tiện lợi.

 

Kiểm tra giấy tờ

Xà bông tự nhiên từ phản ứng xà phòng hóa giữa NaOH hoặc KOH với dầu thực vật sẽ tạo ra nhiều glycerin, thường có tỉ lệ glycerin từ 5.3%-5.5%. Bạn hãy yêu cầu nhà sản xuất cung cấp cho bạn bảng kiểm nghiệm thành phần glycerin trong sản phẩm.

Ngoài ra , bạn có thể yêu cầu bảng kiểm nghiệm tồn dư NaOH hoặc KOH. Đặc biệt là giấy tờ pháp lý của cơ sở sản xuất xà bông có đủ chứng nhận mỹ phẩm khô của Bộ y tế cùng hồ sơ công bố.

Tìm hiểu nguyên liệu

Nguyên liệu chính để sản xuất xà bông là dầu thực vật và chất lượng của xà bông tất nhiên phụ thuộc vào chất lượng dầu. Hãy kiểm tra xem dầu để sản xuất xà bông bạn đang xài là dầu gì ? “tinh luyện” hay “không tinh luyện”? Dầu nguyên chất không tinh luyện bao giờ cũng cho ra chất lượng xà bông tốt hơn xà bông được làm từ dầu tinh luyện công nghiệp, về tính nuôi dưỡng tự nhiên cho hệ vi sinh vật trên da và nước thải thân thiện với môi trường.

Kết Luận

Từ đây bạn có thể thấy được thị trường xà bông thật đa dạng. Xà bông handmade từ phôi có thể gọi là xà bông công nghiệp. Có loại mang tên handmade nhưng hơn 95% thành phần của nó được sản xuất công nghiệp hoặc/và có thể chứa những thành phần hóa chất, cũng như quy trình sản xuất sơ sài, đại khái.

Những loại sản phẩm handmade từ phôi được đẩy lên cao, công dụng không đáng kể, nếu không muốn nói là không có. Bởi vì tỷ lệ thảo mộc phụ 5% gần như có thể bỏ đi được nhưng đã gây hiểu lầm chúng như thành phần chính 95% là không đúng. Điều này có thể khiến sự lựa chọn của người tiêu dùng bị sai lệch. Đó là chưa kể các hương thơm của xà bông dù là hương đủ tiêu chuẩn phụ gia thực phẩm nhưng vẫn không là hương thuần tự nhiên.

Bạn cần sáng suốt lựa chọn cho mình sản phẩm đúng đắn chứ không chỉ dựa vào những câu chuyện quảng cáo đánh lừa tâm lý khách hàng.